در حال حاضر می‌توان از سیستم عامل ویندوز به عنوان یکی از پرکاربردترین سیستم عامل‌های دنیا نام برد که کاربران زیادی از آن به منظور انجام کارهای روزمره، تحصیلی، حرفه‌ای و سرگرمی استفاده می‌کنند. ویندوز یک رابط گرافیکی جذاب و کاربرپسند دارد که امکان کار کردن با استفاده از ماوس و کیبورد برای برنامه‌ها و فایل‌های مختلف فراهم می‌کند. در ویندوز رابط دیگری به نام CMD یا Command Prompt وجود دارد که با استفاده از آن می‌توان از طریق وارد کردن دستورات متنی با کامپیوتر ارتباط برقرار کرد. از طریق آموزش خط فرمان در ویندوز می‌توان کارهایی را انجام داد که ممکن است با رابط گرافیکی امکان‌‌پذیر نباشد. با آموزشگاه مهندسی کندو همراه باشید.
خط فرمان ویندوز چیست؟
پیش از ورود به آموزش خط فرمان (CMD)، باید گفت که یکی از برنامه‌های موجود در سیستم عامل ویندوز بوده و یک محیط متنی در اختیار کاربر قرار می‌دهد که از طریق آن می‌تواند با سیستم عامل ارتباط برقرار کند. این برنامه فاقد گرافیک بوده و کاربران باید از فرامین متنی برای انجام کارهای مورد نظر خود استفاده کنند.
مزایا و معایب کار با CMD چیست؟
پیش از ورود به مبحث آموزش خط فرمان، بهتر است با مزایای کار کردن با این برنامه در ویندوز آشنا شویم. امروزه استفاده از این برنامه معمول نبوده اما با توجه به عملکردی که ارائه می‌دهد از مزایای زیادی برخوردار است. CMD مانند هر برنامه‌ای در کنار مزایای متعدد از معایبی نیز برخوردار است که در زمان استفاده باید مورد توجه قرار بگیرد. در جدول زیر مزایا و معایب کاربر با CMD را می‌توان مشاهده کرد:
| مزایا | معایب |
| انجام کارهای مختلف مانند مدیریت فابل‌ها، تنظیمات شبکه، عیب‌یابی و رفع مشکلات سیستم بدون نیاز به محیط گرافیکی | عدم پشتیبانی از برخی امکانات گرافیکی |
| امکان مدیریت سیستم و سرور از راه دور | |
| عیب‌یابی شبکه و کامپیوتر | امکان بروز خطا در تایپ کردن دستورات |
| اعمال تنطیمات حرفه‌ای در ویندوز | |
| انجام کارها با سرعت بالاتر | نیاز به یادگیری دستورات خاص |
| امکان دسترسی به اطلاعات غیر قابل دسترسی در محیط گرافیکی |
موارد کاربرد CMD کدام است؟
یکی از مهم‌ترین مواردی که در زمان آموزش خط فرمان باید مورد توجه قرار بگیرد، موارد کاربرد این برنامه در ویندوز است. از مهم‌ترین موارد کاربرد این ابزار در سیستم عامل ویندوز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عیب‌یابی و رفع مشکلات مختلف مانند شناسایی فایل‌های ویروسی و پاک کردن آن‌ها، دسترسی به صفحه ریکاوری یا Safe Mode، بررسی اتصال اینترنت و غیره
- اجرای برنامه‌ها و فایل‌های مختلف
- کپی، انتقال، تغییر نام و حذف فایل‌ها و پوشه‌های مختلف
- جلوگیری از دسترسی سایر کاربران به یک پوشه و محتویات داخل آن
- مخفی کردن یک فایل در داخل یک فایل دیگر
دستورات پایه و پیشرفته مورد استفاده در CMD کدام است؟
در آموزش خط فرمان باید به این نکته اشاره کرد که دستورات CMD را می‌توان به دو دسته دستورات ساده و پیشرفته تقسیم‌بندی کرد. دستورات ساده برای کارهایی مانند کپی کردن، حذف کردن، تغییر نام یا ایجاد فایل و پوشه و دستورات پیشرفته برای کارهایی مانند مدیریت شبکه، عیب‌یابی، رمزنگاری، تغییر تنظیمات سیستم عامل و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دستورات مربوط به فایل‌ها و پوشه‌ها
در آموزش خط فرمان باید گفت که این دستورات از جمله دستورات پرکاربرد در CMD هستند که به شرح زیر است:
- dir
برای نمایش فهرستی از فایل‌ها و پوشه‌های موجود در مسیر فعلی یا یک مسیر مشخص استفاده می‌شود.
- cd
به منظور تغییر مسیر فعلی با رفتن به یک مسیر دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- md
به منظور ایجاد یک پوشه جدید با نام مشخص شده به کار گرفته می‌شود.
- rd
با استفاده از این دستور می‌توان یک پوشه را حذف کرد.
- copy
با استفاده از این دستور می‌توان یک فایل در یک مسیر را در مسیر دیگری کپی کرد.
- del
با استفاده از این دستور امکان حذف کردن یک فایل فراهم می‌شود.
- ren
این دستور به منظور تغییر نام یک فایل یا یک پوشه به کار گرفته می‌شود.
دستورات مربوط به شبکه و اینترنت
در این بخش از آموزش خط فرمان با برخی دستورات مربوط به شبکه و اینترنت آشنا می‌شویم:
- ping
این دستور از طریق ارسال یک درخواست، زمان پاسخ به آن را نمایش می‌دهد که معمولا برای بررسی اتصال به یک IP یا یک دامنه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- tracert
به منظور نشان دادن مسیر ارتباطی بین کامپیوتر و IP یا دامنه به کار گرفته می‌شود و برای بررسی تأخیر و مشکلات شبکه مفید است.
- ipconfig
به منظور نمایش اطلاعات شبکه کامپیوتر به کار گرفته می‌شود. از این دستور می‌توان برای بررسی آدرس IP، ماسک زیر شبکه، دروازه پیش‌فرض و سرورهای DNS استفاده کرد.
- netstat
به منظور نمایش وضعیت اتصالات شبکه فعال به کار گرفته می‌شود و وضعیت پورت‌های باز، پروتکل‌های استفاده شده و برنامه‌های مرتبط با اتصالات را بررسی می‌کند.
- nslookup
به منظور ارسال یک درخواست DNS و نمایش پاسخ آن به کار گرفته می‌شود و در بررسی آدرس IP مربوط به دامنه یا برعکس کاربرد دارد.
دستورات مربوط به سیستم عامل و رجیستری
در این بخش از آموزش خط فرمان با دستورات پایه‌ای مربوط به سیستم عامل آشنا می‌شویم که امکان کنترل و رفع تنظیمات، عملکرد، امنیت و مشکلات احتمالی سیستم را فراهم می‌کنند.
- systeminfo
با استفاده از آن می‌توان اطلاعات کاملی درباره سیستم عامل، سخت‌افزار، پردازنده و غیره بدست آورد.
- sfc
به عنوان یک ابزار عیب‌یابی شناخته می‌شود و می‌توان از آن برای شناسایی و تعمیر فایل‌های سیستمی که آسیب دیده یا تغییر یافته استفاده کرد.
- reg
این دستور را می‌توان یک ابزار مدیریت رجیستری دانست که به منظور ایجاد، تغییر، حذف، کپی، فراخوانی و ذخیره کردن کلیدها و مقادیر رجیستری مورد استفاده قرار گرفته و برای تنظیمات سیستم عامل و برنامه‌ها مفید به حساب می‌آید.
- tasklist
با استفاده از این دستور می‌توان فهرستی از فرایندهای در حال اجرا بر روی سیستم را مشاهده کرد. این دستور برای بررسی مصرف منابع، وضعیت فرایندها، شناسه فرایندها و غیره کاربرد دارد.
- taskkill
با استفاده از این دستور امکان متوقف کردن یک فرایند بر اساس نام یا شناسه آن فراهم می‌شود و به منظور بستن برنامه‌های که پاسخ نداده یا مشکل ایجاد می‌کنند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دستورات مربوط به امنیت و رمزنگاری
در این بخش از آموزش خط فرمان با چند نمونه از دستورات مربوط به امنیت شبکه و ویندوز و رمزنگاری آشنا می‌شویم:
- cipher
به منظور رمزنگاری و رمزگشایی فایل‌ها و پوشه‌ها به کار رفته و از آن می‌توان برای محافظت از داده‌ها و اطلاعات بر روی هارددیسک استفاده کرد. این دستور امکان رمزنگاری و رمزگشایی فایل‌ها و پوشه‌ها با استفاده از الگوریتم AES را فراهم می‌کند.
- certutil
به عنوان ابزار مدیریت گواهی‌های امنیتی شناخته می‌شود و از آن به منظور ایجاد، حذف، دریافت، صدور، واکشی و تأیید گواهی‌های امنیتی استفاده می‌شود. این دستور امکان مدیریت گواهی‌های امنیتی در فرمت‌های DER، PEM، PFX و غیره را فراهم می‌کند.
- netsh
جزو دستورات مدیریت شبکه بوده و از آن می‌توان به منظور تنظیم، پیکربندی، مانیتورینگ و عیب‌یابی شبکه‌های محلی و گسترده استفاده کرد. پارامترهای مربوط به پروتکل‌ها، سرویس‌ها، اتصالات، فایروال و غیره با استفاده از این دستور قابل مشاهده و تغییر است.
اگر این مطلب برای شما مفید بود، پیشنهاد می‌کنم مطلب 10 دستور پرکاربرد در لینوکس را هم بخوانید.
سخن آخر
CMD یک برنامه کاربردی و مفید در محیط ویندوز به حساب می‌آید که قابلیت‌های متعددی را برای کاربران فراهم می‌کند. کاربران با آموزش خط فرمان می‌توانند با استفاده از نوشتن دستورات، با سیستم عامل ارتباط برقرار کرده و با آن کار کنند. CMD رابطی است که می‌تواند بدون نیاز به تعامل شیءگرا با سخت‌افزار ارتباط برقرار کند و به همین دلیل می‌توان از محل‌های مختلف، چه داخل سیستم عامل و چه خارج از سیستم عامل، به آن دسترسی داشته و از قابلیت‌های آن استفاده کرد.
سوالات متداول
CMD چیست؟
به عنوان یک رابط خط فرمان در ویندوز شناخته می‌شود که امکان وارد کردن دستورات به صورت متنی و برقراری ارتباط از این طریق با سیستم عامل را بدون محیط گرفیکی فراهم می‌کند.
CMD چه کاربردی دارد؟
این ابزار به عنوان یک رابط خط فرمان متنی می‌تواند برای کارهای مختلفی از جمله عیب‌یابی، مدیریت، اتوماسیون و اجرای برنامه و دستورات مختلف مورد استفاده قرار بگیرد.
چطور CMD را اجرا کنم؟
برای باز کردن و اجرای CMD در محیط ویندوز روش‌های مختلفی وجود دارد اما ساده‌ترین راه آن فشار دادن همزمان دکمه‌های ویندوز+R بر روی کیبورد و تایپ کردن عبارت cmd در پنجره Run است.
