در دنیای مدرن امروزی، شبکه‌ها تبدیل به ستون اساسی هر سازمان و کسب و کاری شده‌اند. با این حجم عظیم از داده‌ها و ارتباطات، مانیتورینگ شبکه جزو یکی از ابزارهای بنیادین بوده که در اختیار کاربران قرار می‌گیرد تا امنیت، عملکرد و کارایی شبکه‌ها را مرتب نظارت کنند. سیستم مانیتورینگ با فراهم کردن امنیت و پایداری از اختلالات احتمالی پیشگیری می‌کند که به افراد کمک می‌کند بهتر از راه‌های ارتباطی استفاده کنند و از سرویس‌های آنلاین و ارتباطات خود مطمئن شوند. این مقاله به بررسی و تعریف مانیتورینگ شبکه چیست، اهمیت، مزایا و چالش‌های آن، معرفی ابزارهای رایج مانیتورینگ شبکه و چگونگی راه اندازی آن می‌پردازد.

مانیتورینگ شبکه چیست؟

مانیتورینگ شبکه (Network Monitoring) به معنای نظارت فعالیت‌ها، عملکرد و حتی اجرای شبکه‌های کامپیوتری است. این فرایند شامل جمع‌ آوری داده‌ها از اجزای مختلف شبکه مانند روترها، سوئیچ‌ها و سرورها است. هدف اصلی مانیتورینگ شبکه، اطمینان از عملکرد صحیح شبکه، شناسایی مشکلات و رفع فوری آن و پیش‌بینی مشکلات احتمالی مرتبط با شبکه است. استفاده از ابزارهای مانیتورینگ شبکه متناسب با نوع شبکه، اهمیت بالایی دارد تا عملکرد بهینه‌ای داشته باشد.

مانیتورینگ شبکه چطور انجام می‌شود؟

مانیتورینگ شبکه به وسیله ابزارها و فناوری‌های مختلف صورت می‌گیرد. این فرآیند شامل جمع‌آوری داده‌های شبکه از اجزای مختلف شبکه است. این داده‌ها توسط نرم ‌افزارهای مانیتورینگ تجزیه و تحلیل می‌شوند تا وضعیت شبکه کنترل شده و مشکلات شناسایی شود. این ابزارها معمولا از پروتکل‌هایی مانند SNMP (Simple Network Management Protocol) برای ارتباط با تجهیزات شبکه استفاده می‌کنند و اطلاعات را در قالب گزارش‌ها، نمودارها و اخطار به مدیران شبکه ارائه می‌دهند.

کاربرد مانیتورینگ شبکه چیست؟

استفاده از نظارت بر داده‌ها باعث بهبود عملکرد کلی سازمان می‌شود و شامل صرفه ‌جویی در زمان و هزینه، بهبود کیفیت داده‌ها، شناسایی و رفع اشتباهات است. علاوه بر آن به سازمان‌ها کمک می‌کند تا استانداردها و پروتکل‌های مربوطه را رعایت کنند. ارتباطات با مشتریان نیز از طریق داده‌های دقیق و قابل اعتماد بهبود می‌یابد. با استفاده از نظارت بر داده‌ها، اشتباهات، قبل از آن که منجر به اشتباهات بعدی و حادتر شوند، شناسایی و رفع می‌شوند که این امر باعث جلوگیری از تصمیمات نادرست می‌شود.

نظارت بر داده‌ها چگونه عمل می‌کند؟

1. شناسایی آن چه باید نظارت شود: ابتدا باید تعیین کنید کدام داده‌های مد نظر شما باید مورد نظارت قرار گیرند که ممکن است شامل اعداد و ارقام فروش، ترافیک وب ‌سایت، بازخورد مشتری یا سایر اطلاعات مختلف باشد.
2. راه ‌اندازی ابزارهای نظارت بر داده: پس از شناسایی داده‌های مورد نیاز، ابزارهای مناسبی برای نظارت و جمع ‌آوری این داده‌ها باید راه ‌اندازی شوند که این ابزارها می‌توانند از صفحه‌های گسترده تا پلتفرم‌های تجزیه و تحلیل پیشرفته متغیر باشند.
3. تعیین پارامترهای نظارت بر داده: پس از جمع ‌آوری داده‌ها، باید پارامترهایی برای نظارت بر داده‌ها تعیین شود. این پارامترها کمک می‌کنند تا هرگونه انحراف یا ناهماهنگی که نیاز به اصلاح دارد، شناسایی شود.
4. جمع ‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها: داده‌ها باید به صورت مرتب و دوره‌ای جمع ‌آوری و تجزیه و تحلیل شوند تا الگوها، روش‌ها یا تناقض‌های موجود شناسایی شوند.
5. اجرا: هنگامی که مشکلات شناسایی می‌شود، باید وارد مرحله اجرا شوید که شامل حل مشکلات برای دستیابی به نتایج بهتر است.

ابزارهای مانیتورینگ شبکه

فهرست ابزارهای مانیتورینگ شبکه ای شامل موارد متنوعی از پلتفرم‌ها و ابزارهای مختلف است که هرکدام ویژگی‌ها و قابلیت‌های خاص خود را دارند. انتخاب بهترین ابزار بستگی به نیازها، اندازه و پیچیدگی شبکه و محیط کاری مورد نظر دارد. اما برخی از بهترین ابزارهای مانیتورینگ شبکه که در فهرست ذکر شده‌اند، عبارتند از:

1. Solar Winds: این ابزار یکی از راهکارهای محبوب و قدرتمند دسترسی به مانیتورینگ شبکه شناخته می‌شود. از ویژگی‌های آن می‌توان به نظارت بر پهنای باند، مانیتورینگ دستگاه‌های مختلف شبکه و تجزیه و تحلیل داده‌های عملکرد اشاره کرد.
2. Zabbix: از قابلیت‌های گسترده‌ی این ابزار، می‌توان به مانیتورینگ پیشرفته سرورها، دستگاه‌های شبکه، ارسال هشدار و خطر و گزارش‌ دهی اشاره کرد.
3. Data dog: این ابزار به عنوان یک پلتفرم مانیتورینگ و آنالیز عملکرد شبکه و برنامه شناخته می‌شود که قابلیت‌های متنوعی از جمله مانیتورینگ زیرساخت‌های ابری، سرویس‌های وب، متریک‌های زیرساخت و برنامه‌های مختلف را فراهم می‌کند.
4. Paessler PRTG Network Monitor: این ابزار نیز قابلیت‌هایی مثل مانیتورینگ دقیق شبکه، پهنای باند، دستگاه‌های مختلف و همچنین ارسال هشدارهای زمان ‌بندی شده و گزارش‌ دهی کامل را دارد.

راه اندازی سیستم مانیتورینگ چگونه است؟

برای راه ‌اندازی سیستم مانیتورینگ شبکه، ابتدا باید پروتکل مناسب برای نظارت بر دستگاه‌ها و سرورها را انتخاب کنید. پروتکل‌های معروف مانیتورینگ شبکه از جمله SNMP، WMI، SSH، و SQL هستند که هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهای مختلفی دارند. پس از انتخاب پروتکل، باید اقدام به پیکر بندی و پیش تظیمات مورد نیاز برای هر دستگاه یا سرور کنید. این شامل تنظیمات احراز هویت، اتصال به LDAP یا  Active Directory و پیکربندی اطلاعات موردنیاز برای اتصال به دستگاه‌ها می‌شود.

سپس، نرم ‌افزار مانیتورینگ شبکه مورد نظر خود را انتخاب کنید و آن را بر روی یک ماشین مجازی یا سرور مناسب نصب کنید. پس از نصب، نرم ‌افزار به شما این امکان را می‌دهد تا از هر جایی به اطلاعات شبکه دسترسی داشته باشید و می‌توانید تنظیمات مورد نیاز خود را برای نظارت بر عملکرد شبکه انجام دهید. در نهایت، می‌توانید تنظیمات دلخواه خود را در نرم ‌افزار مانیتورینگ شبکه، از جمله تنظیمات مربوط به ارسال هشدارها، مانیتورینگ ترافیک و سایر ویژگی‌های مورد نیاز شبکه خود، اعمال کنید.

مانیتورینگ شبکه به چه کسانی توصیه می‌شود؟

مانیتورینگ شبکه برای انواع مختلفی از شرکت‌ها و سازمان‌ها، از کسب ‌و کارهای کوچک و استارتاپ‌ها تا شرکت‌های بزرگ و دیتاسنترها، مناسب است. این سیستم‌ها برای محافظت از شبکه و بهبود عملکرد آن ضروری هستند و برای افزایش کارایی قابل قبول و کاهش خطاهای انسانی نیز کارآمد هستند. شرکت‌هایی که با شبکه و انتقال داده‌ها سر و کار دارند، نیازمند مانیتورینگ و استفاده از ابزارهای مرتبط هستند. این نوع شرکت‌ها می‌توانند با آموزش شبکه به نیروهای خود به راحتی از این سیستم استفاده نمایند.

از جمله مزایایی که مانیتورینگ به شرکت‌ها ارائه می‌دهد می‌توان به کاهش زمان و هزینه‌های مرتبط با تعمیرات و توقفات ناگهانی، افزایش بهره‌وری و بهبود عملکرد شبکه، بهبود امنیت و ارتقای سرویس اشاره کرد. در واقع راه اندازی سیستم مانیتورینگ از مهم‌ترین راه‌های افزایش امنیت شبکه می‌باشد. به‌ طور کلی، هر شرکتی که از یک شبکه برای انتقال داده‌ها استفاده می‌کند و در فعالیت‌های بازاری مشغول است، می‌تواند از مزایای استفاده از مانیتورینگ شبکه بهره‌مند شود. از کوچک‌ترین شبکه‌های محلی گرفته تا بزرگ‌ترین شبکه‌های دیتاسنتر، همه می‌توانند از این ابزارهای موجود در بازار استفاده کنند.

سخن پایانی

راه اندازی سیستم مانیتورینگ شبکه که یک سیستم کاربردی برای کسب‌ و کارهای مختلف و سازمان‌ها است، امکان مشاهده، نظارت و ارزیابی عملکرد شبکه را فراهم می‌کند. با استفاده از این سیستم، اطلاعات مربوط به عملکرد شبکه از جمله عملکرد دستگاه‌ها، ترافیک شبکه، وضعیت سرویس‌ها و امنیت شبکه به ‌صورت پیوسته مانیتور شده و در صورت وقوع هر گونه مشکل یا ناهنجاری، هشدار داده می‌شود.

همین امر به کاربران امکان می‌دهد تا خیلی سریع واکنش و اقدامات لازم را مشاهده  و مشکلات را رفع کنند. برای استفاده موثر از مانیتورینگ شبکه، ابتدا باید اهداف و نیازهای خود را مشخص کنید. سپس، بر اساس این نیازها، ابزارها و سیستم‌های مناسب را برای مانیتورینگ شبکه انتخاب کنید. اگر می‌خواهید با دیگر مطالب مرتبط با امنیت شبکه و مواردی از این قبیل آشنا بشوید، با بلاگ‌های آموزشگاه مهندسی کندو همراه ما باشید.

سوالات متداول

مانیتورینگ شبکه چه تاثیری بر پیشرفت در عملکرد مشاغل دارد؟

مانیتورینگ شبکه بهبود بهره‌وری و عملکرد کسب‌وکار را از طریق کاهش اختلالات شبکه، پیشگیری از اوقات توقف، بهبود زمان پاسخگویی و افزایش قابلیت اطمینان از عملکرد شبکه ارتقا می‌بخشد.

چه چالش‌هایی ممکن است در پیاده ‌سازی مانیتورینگ شبکه وجود داشته باشد؟

چالش‌هایی مانند پیکربندی پیچیده، تعیین منابع کافی برای نگهداری، مدیریت حجم بزرگ داده و انتخاب ابزارهای مناسب ممکن است وجود داشته باشد.

چگونه می‌توان امنیت شبکه را با مانیتورینگ بهبود داد؟

با استفاده از مانیتورینگ، می‌توان الگوها و فعالیت‌های ناشناخته را شناسایی کرده و فورا در مقابل تهدیدات امنیتی اقدامات لازم را انجام دهید.

مانیتورینگ شبکه چگونه عمل می‌کند؟

مانیتورینگ شبکه یا همان Network Monitoring با استفاده از ابزارهای نرم ‌افزاری یا سخت ‌افزاری، فعالیت‌های شبکه را نظارت کرده و داده‌های عملکرد، وضعیت دستگاه‌ها و ترافیک شبکه را جمع‌ آوری و تحلیل می‌کند، سپس از این داده‌ها برای شناسایی مشکلات و پیش‌ بینی نقاط ضعف استفاده می‌کند.