توکن‌های غیرقابل معاوضه یا NFTها در سال‌های اخیر بسیار محبوب شده‌اند. اما یک NFT تنها یک تصویر یا ویدیو نیست؛ در واقع، یک کد برنامه‌نویسی است که روی یک شبکه بلاکچین اجرا می‌شود. به این کدها، قرارداد هوشمند (Smart Contract) می‌گویند.
برنامه‌نویسی NFT یعنی نوشتن و اجرای همین قراردادهای هوشمند. این کار به ما اجازه می‌دهد تا یک دارایی دیجیتال منحصر به فرد را ایجاد کنیم، مالکیت آن را ثبت کرده و آن را به شخص دیگری منتقل کنیم. کل این فرآیند به‌جای یک شرکت مرکزی، به‌صورت شفاف و غیرمتمرکز روی بلاکچین انجام می‌شود.
در این مقاله از آموزشگاه کندو، ما می‌خواهیم بدانیم که برنامه‌نویسی برای NFT دقیقاً چگونه کار می‌کند. بررسی خواهیم کرد که برای ساخت یک NFT به چه زبان‌های برنامه‌نویسی نیاز دارید، استانداردهای آن چیست و چه مراحلی را باید طی کنید تا بتوانید وارد حوزه توسعه NFT شوید.
چگونه ساخت NFT با کد نویسی انجام می‌شود؟
در این بخش، مراحل و ساخت فرآیند ساخت NFT با کد نویسی را مرور می‌کنیم.
راه‌اندازی محیط توسعه
اولین قدم برای ساخت NFT با کد نویسی، آماده‌سازی محیط توسعه است:
- نصب Node.js و npm (یا yarn)
- انتخاب محیط توسعه بلاکچین: برای مثال، نصب Hardhat یا Truffle
- اتصال به شبکه تست: مانند Rinkeby یا Goerli (برای اتریوم) یا testnet مخصوص هر شبکه
- نصب کیف پول مثل MetaMask و شارژ آن با تست‌اتر برای آزمایش
- ساخت پروژه جدید و پیکربندی برای نوشتن قرارداد هوشمند
با آماده‌سازی درست، مسیر «ساخت NFT با کد نویسی» شما سریع‌تر و امن‌تر پیش می‌رود.
نوشتن قرارداد هوشمند
اکنون وارد بخش اصلی می‌شویم: نوشتن قرارداد هوشمند برای NFT:
| بخش | کد / توضیح |
| مشخص‌کردن لایسنس | // SPDX-License-Identifier: MIT |
| نسخه زبان سالیدیتی | pragma solidity ^0.8.0; |
| وارد کردن کتابخانه‌ها | import “@openzeppelin/contracts/token/ERC721/ERC721.sol”; import “@openzeppelin/contracts/access/Ownable.sol”; |
| تعریف قرارداد اصلی | contract MyNFT is ERC721, Ownable { |
| تعریف متغیر شمارنده توکن | uint256 public nextTokenId; |
| تابع سازنده (constructor) | constructor() ERC721(“MyNFT”, “MNFT”) {} |
| تابع mint برای ساخت NFT | solidity<br>function mint(address to) external onlyOwner {<br> _safeMint(to, nextTokenId);<br> nextTokenId++;<br>} |
| پایان قرارداد | } |
تست و استقرار قرارداد
پس از نوشتن قرارداد، نوبت تست و استقرار (deploy) است:
- اجرای تست‌های واحد با Hardhat یا Truffle
- اطمینان از عملکرد صحیح قرارداد: mint شدن، انتقال توکن، امنیت، و جلوگیری از حملات رایج
- استقرار روی شبکه تست، سپس بررسی عملکرد در بازار یا اپلیکیشن
- در نهایت، استقرار روی شبکه اصلی و اتصال به رابط کاربری
این بخش برای تضمین اینکه پروژه شما «ساخت NFT با کد نویسی» به درستی عمل می‌کند، لازم است.
متصل کردن فرانت‌اند
پس از قرارداد و استقرار، بخش فرانت‌اند را هم فراموش نکنید. برای مثال با React Ethers.js یا Web3.js:
- ایجاد رابط کاربری برای نمایش، خرید، فروش یا انتقال NFT
- اتصال به کیف پول کاربر (MetaMask) و خواندن/ارسال تراکنش
- نمایش اطلاعات متادیتا: تصویر، نام، توضیح، تعداد باقی‌مانده و …
- افزودن امکان خرید یا مزایده (اگر می‌خواهید) یا اتصال به بازارهای آماده
با ترکیب این مراحل، فرآیند «ساخت NFT با کد نویسی» کامل می‌شود و شما توانایی اجرای یک پروژه واقعی را خواهید داشت. برای تکمیل مهارت‌های خود و طراحی ظاهر وب‌سایت‌های متصل به بلاکچین، تسلط بر کتابخانه‌های مدرن جاوااسکریپت ضروری است؛ بنابراین پیشنهاد می‌کنیم دوره ری‌اکت (React) را نیز در مسیر یادگیری خود قرار دهید.
چرا ساخت NFT با کد نویسی مهم است؟
توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) از صرفاً یک ترند دیجیتال عبور کرده و به یکی از مولفه‌های مهم حوزه وب3 و اقتصاد دیجیتال تبدیل شده‌اند. وقتی شما به «ساخت NFT با کد نویسی» فکر می‌کنید، در واقع وارد حوزه‌ای می‌شوید که ارزش افزوده ایجاد می‌کند، کنترل کامل را به شما می‌دهد و امکان خلاقیت‌های نرم‌افزاری را باز می‌کند.
پیش‌نیازهای فنی برای ساخت NFT با کد نویسی
قبل از اینکه دست به کار شوید، لازم است برخی مفاهیم و ابزار فنی را بلد باشید تا فرآیند ساخت NFT با کد نویسی برایتان هموارتر شود. در ادامه، لیستی از مهم‌ترین پیش‌نیازها اضافه شده است:
- آشنایی با زبان برنامه‌نویسی: زبان‌هایی مثل Solidity (برای بلاکچین اتریوم) برای قراردادهای هوشمند.
- آشنایی با مفهوم بلاکچین، قرارداد هوشمند، و استانداردهایی مثل ERC‑721 یا ERC‑1155
- درک مفاهیمی چون کیف پول دیجیتال، گس (Gas) در بلاکچین، شبکه‌های تستnet، و نحوه تعامل با بلاکچین از طریق API
- مهارت کار با ابزارهای توسعه بلاکچین: مانند محیط‌های توسعه Hardhat یا Truffle، مرورگر متادیتا، کیف پول متاماسک (MetaMask) و غیره
- آشنایی با توسعه فرانت‌اند برای نمایش، فروش یا تعامل با NFT: مثلاً با React، Web3.js یا Ethers.js
- حداقل آشنایی با مفاهیم امنیتی در قراردادهای هوشمند: از جمله حملات مشهور مثل reentrancy ،overflow/underflow، کردن امن توکن‌ها و …
- اگر می‌خواهید از مفاهیم داده‌محور یا تحلیل استفاده کنید، گذراندن «دوره جامع پایتون» نیز می‌تواند به شما کمک کند تا پیشنهادات هوشمندانه‌تری در پروژه‌های NFT بدهید.
انتخاب بلاکچین و استاندارد مناسب برای ساخت NFT با کد نویسی
وقتی بحث ساخت NFT با کد نویسی مطرح می‌شود، انتخاب شبکه بلاکچین و استاندارد توکن اهمیت زیادی دارد. چند گزینه و نکته مهم عبارت‌اند از:
| بلاکچین | مزایا | معایب |
| اتریوم (Ethereum) | قدیمی‌ترین و پرپشتیبان‌ترین اکوسیستم، اکثریت بازار NFT، مستندات زیاد | هزینه‌ی گس بالا، ترافیک زیاد |
| Polygon (شبکه جانبی اتریوم) | هزینه گس پایین‌تر، سازگاری با اتریوم (EVM)، مناسب پروژه‌های بزرگ | گاهی جامعه کوچک‌تر، نیاز به پل‌کردن (Bridging) |
| Binance Smart Chain (BNB Chain) | کارمزد پایین، سرعت بالا، سازگار با EVM | اکوسیستم NFT هنوز در سطح اتریوم نیست. |
| سایر گزینه‌ها (Solana, Flow, Tezos و …) | نوآوری، هزینه پایین، جامعه در حال رشد | ابزارها و مستندات ممکن است کمتر باشند. |
در انتخاب شبکه و استاندارد، باید به این موارد نیز توجه کنید: هزینه تراکنش، توزیع کاربران هدف، ابزارهای توسعه، اکوسیستم بازار NFT و احتمال رشد آینده بسیار مهم هستند.
ابزارها و زبان‌های پیشنهادی برای ساخت NFT با کد نویسی
در مسیر ساخت NFT با کد نویسی، انتخاب ابزار مناسب بسیار مهم است. در ادامه، چند پیشنهاد تخصصی داریم:
- زبان Solidity: برای اتریوم، پشتیبانی گسترده و کتابخانه‌های آماده پر کاربرد است.
- Hardhat / Truffle: فریم‌ورک‌های توسعه قرارداد هوشمند که روند را ساده‌تر می‌کنند.
- OpenZeppelin Contracts: کتابخانه استاندارد توکن‌ها، امنیت و قراردادهای آماده را ایجاد می‌کند.
- Ethers.js یا Web3.js: برای تعامل فرانت‌اند با بلاکچین مناسب است.
- IPFS یا Arweave: برای ذخیره‌سازی متادیتا یا فایل‌های بزرگ خارج از بلاکچین استفاده می‌شود.
- React: برای ساخت فرانت‌اند نمایش NFT و ایجاد تعامل با کاربر استفاده می‌شود.
- Third‑party APIs / Marketplaces: اگر قصد دارید پروژه خود را سریع‌تر به بازار برسانید بسیار کارآمد است.
نکات امنیتی و چالش‌ها در ساخت NFT با کد نویسی
هر پروژه‌ای که «ساخت NFT با کد نویسی» را انجام می‌دهد، بدون توجه به مسائل امنیتی، ممکن است با شکست یا خسارت روبه‌رو شود. در ادامه به چند نکته مهم اشاره شده است:
اشتباهات رایج
- استفاده از نسخه قدیمی compiler یا عدم رفع هشدارها منجر به آسیب‌پذیری می‌شود.
- ذخیره متادیتا فقط داخل قرارداد یا روی بلاکچین هزینه بالا و محدودیت فضا انجام می‌شود.
- عدم سیاست حق امتیاز (royalty) یا قرارداد ناقص در بازار از باعث از دست رفتن درآمد شما می‌شود.
- عدم بررسی گس یا هزینه تراکنش‌ها قبل از استقرار پروژه شما ممکن است مقرون به صرفه نباشد.
نکات امنیتی
- استفاده از کتابخانه آزمایش‌شده مثل OpenZeppelin
- اجرای تست‌های امنیتی، تست شبکه‌های شبیه‌سازی (forked mainnet)
- پیاده‌سازی الگوهایی مثل «pull over push» برای انتقالات مالی
- محدود کردن دسترسی (Ownable, Pausable) و داشتن امکان ارتقاء قرارداد (upgradeable) در صورت نیاز
- هشدار درباره فیشینگ: وقتی کاربران می‌خواهند با کیف پول‌شان ارتباط برقرار کنند، رابط کاربری واضح و ایمن باشد.
فرصت‌های بازار و کسب درآمد از ساخت NFT با کد نویسی
ساخت NFT با کد نویسی تنها به توسعه فنی محدود نمی‌شود؛ می‌تواند تبدیل به منبع درآمد، پروژه استارت‌آپی یا محصول حرفه‌ای شما شود. چند فرصت اصلی:
- ایجاد و فروش مجموعه‌های NFT در بازارهایی مثل OpenSea، Rarible، LooksRare
- ارائه قراردادهای سفارشی برای سایر هنرمندان یا برندها، شما برنامه‌نویس پروژه هستید و آن‌ها نیاز به خدمات دارند.
- ترکیب NFT با بازی، متاورس یا اپلیکیشن‌های موبایل. مثال: آیتم‌های قابل فروش در بازی، زمین دیجیتال در متاورس
- ایجاد پلتفرم یا بازار کوچک خودتان برای معاملات NFT، اگر توانایی فنی دارید، می‌توانید سرویس SaaS راه‌اندازی کنید.
- وقتی فرآیند ساخت NFT با کدنویسی را یاد بگیرید، می‌توانید در ادامه خدماتی مثل مشاوره، تدوین قراردادها و آموزش را هم به دیگران ارائه دهید.
سخن آخر
ساخت NFT با کد نویسی فقط یک مهارت فنی نیست، پلی به دنیای نوآوری، استقلال و فرصت‌های جهانی در بستر بلاکچین است. اگر تا امروز تجربه‌ای در توسعه نرم‌افزار یا طراحی سیستم داشته‌اید، حالا وقت آن رسیده که این دانش را وارد فضای Web3 کنید. برای شروع، یادگیری مفاهیم پایه بلاکچین و تسلط بر زبان‌هایی مثل Solidity و ابزارهایی نظیر Hardhat کافی‌ست تا بتوانید اولین قرارداد هوشمند خود را بسازید.
سوالات متداول
در این بخش به سوالات پرتکرار که برنامه‌نویسان و علاقه‌مندان هنگام ورود به دنیای ساخت NFT با کد نویسی دارند پاسخ می‌دهیم.
آیا برای ساخت NFT با کد نویسی باید حتماً زبان Solidity را بلد باشم؟
بلاک‌چین‌هایی اجرا می‌شوند که از این زبان یا زبان مشابه پشتیبانی می‌کنند. اگر از بلاک‌چینی خیر، اما تسلط به Solidity یا معادل آن ضروری است زیرا بیشتر NFTها روی دیگر استفاده کنید (مثلاً Solana یا Flow)، ممکن است زبان متفاوت باشد، اما مفهوم نوشتن قرارداد هوشمند همچنان همان است.
هزینه ساخت NFT با کد نویسی چقدر است؟
هزینه‌ها شامل هزینه گس تراکنش شبکه (که بسته به بلاکچین متفاوت است)، هزینه توسعه قرارداد، تست، فرانت‌اند و احتمالاً هزینه متادیتا می‌شوند. اگر بهینه عمل کنید و از شبکه‌ای با کارمزد کمتر استفاده کنید، می‌توانید هزینه را به حداقل برسانید.
چقدر زمان می‌برد تا بتوانم پروژه ساخت NFT با کد نویسی را راه‌اندازی کنم؟
اگر مهارت‌های پایه برنامه‌نویسی را دارید، ممکن است در یک تا دو هفته یک نمونه اولیه ایجاد کنید. اما برای پروژه کامل حرفه‌ای با فرانت‌اند، بازار، و امنیت بالا، ممکن است چند هفته تا چند ماه زمان ببرد.
