NAS، DAS و SAN، اصطلاحات فنی و تخصصی در حوزه فناوری‌های ذخیره سازی هستند که هر کدام مخفف عبارتی است. SAN، مخفف عبارت storage area network است.
NAS، مخفف عبارت network attached storage است. اغلب تشابه اسمی این دو فناوری، کاربران را سردرگم می‌کند. در این بین DAS نیز سرواژه عبارت direct-attached storage می‌باشد. اما سوال اینجاست که هر کدام از این عبارات چه هستند، کجا استفاده می‌شوند و چه تفاوتی با هم دارند؟ با کندو همراه باشید تا به بررسی پاسخ این سوالات بپردازیم.
استوریج‌ها (storage)
استوریج، در دنیای فناوری، به محل ذخیره سازی داده‌ها و اطلاعات گفته می‌شود. استوریج‌ها انواع مختلفی دارند که هرکدام نیز ویژگی‌ها، مزایا و معایبی دارند. هارد دیسک‌ها، درایوهای حالت جامد(SSD)، فضاهای ذخیره سازی ابری، همگی انواع مختلفی از استوریج‌ها هستند. استوریج‌های شبکه، نوع دیگری از فضاهای ذخیره سازی هستند که عمل ذخیره سازی، در سطح شبکه و در درون سازمان انجام می‌شود.
اما در مقابل، استوریج‌های ابری، اطلاعات را در خارج از سازمان، نگهداری می‌کنند. بنابرین دسته‌ای از استوریج‌ها نیز وجود دارند که به نام استوریج‌های شبکه شناخته می‌شوند و اطلاعات و داده‌ها را در سطح یک شبکه‌ی کامپیوتری ذخیره می‌کنند. استوریج‌های شبکه نیز انواع مختلفی دارند که در ادامه، با تک تک آن‌ها آشنا خواهیم شد.
NAS (Network Attached Storage)
این نوع استوریج، در واقع به شبکه اتصال دارد. این دستگاه، به صورت واحد عمل کرده و داده‌ها را از طریق اترنت ارائه می‌کند. راه‌اندازی این دستگاه‌ها برای کاربران خانگی و کسب و کارهای کوچک، آسان‌تر است چراکه نسبتا دستگاه‌های ارزانی هستند. این دستگاه در اصل جهت ذخیره سازی ابر داده‌ها است که به دستگاه‌های موجود در شبکه، ظرفیت ذخیره سازی می‌دهد. همچنین این دستگاه از خدماتی مانند QNAP’s Hybrid Backup Sync یا Synology’s Hyper Backup جهت کمک به مدیریت فایل‌ها را پشتیبانی می‌کند.
به بیان ساده‌تر، NAS همانند سروری کوچ با تعدادی هارد دیسک است که با متصل شدن به شبکه، این امکان را برای کاربر فراهم می‌کند که به داده‌های ذخیره شده‌ی خود دسترسی داشته باشد. یکی از نکات مهم راجع به این نوع استوریج‌ها، امکان ارتقا و افزایش ظرفیت است بنابراین اگر به‌عنوان یک کسب و کار کوچک از این استوریج استفاده کردید، در صورت پیشرفت و بزرگ‌تر شدن سازمان، می‌توانید استوریج خود را نیز ارتقا دهید. در ادامه به صورت مختصر نگاهی به مزایا و محدودیت‌های این نوع استوریج خواهیم داشت.
مزایای NAS:
- مدیریت آسان
- نسبتا ارزان
- عملکرد مستقل
- دسترسی داشتن به داده‌ها به صورت دائمی
- پشتیبانی از طیف وسیعی از سیستم‌ها و ارائه گزینه‌های گسترده جهت انتخاب
- امکان پشتیبان گیری خودکار روی دیگر دستگاه‌ها یا دیگر فضاهای ابری
محدودیت‌های NAS:
- مقیاس پذیری و عملکرد؛ احتمال کاهش سرعت در صورت دسترسی تعداد زیاد کاربران
- احتمال اختلال در انتقال داده‌ها روی اترنت
- احتمال کندی سرعت در انتقال فایل‌های بسیار بزرگ
(storage area network) SAN
نوع دیگری از استوریج‌ها، SAN است که برای کاربردهایی با کارایی و حساسیت بالا، طراحی شده است. نحوه‌ی عملکرد آن‌ها به این گونه است که چندین دستگاه ذخیره سازی را به یک شبکه اختصاصی، که از شبکه محلی اصلی یا LAN جداست، عمل می‌کنند. دلیل این جداسازی این است که از تداخل بین ترافیک ذخیره سازی و ترافیک عادی شبکه، جلوگیری شود. بنابراین این ویژگی، سبب عملکرد بهینه و در دسترس بودن داده‌ها می‌شود.
برخلاف استوریج NAS، SAN در سطح بلوک عمل کرده و برای سرورها این امکان را فراهم می‌کند که مستقیما به بلوک‌های ذخیره سازی دسترسی داشته باشند. این ویژگی SAN، آن را برای فعالیت‌هایی مانند مدیریت پایگاه داده و مجازی سازی و… مناسب می‌کند زیرا سبب تاخیر کم و دسترسی با سرعت بالا و مداوم می‌شود. SAN، به طور چشم‌گیری از NAS پیچیده‌تر و به دنبال آن، گران‌تر است.
به همین دلیل معمولا توسط کسب‌وکارهای مهم‌تر و سازمان‌های بزرگ‌تر استفاده می‌شود چراکه نیاز به مدیریت توسط متخصصین IT دارد. در ادامه به ذکر برخی از مزیت‌ها و محدودیت‌های SAN اشاره می‌کنیم.
مزیت‌های SAN:
- دسترسی بسیار سریع و با تاخیر کم به داده‌ها
- کاهش ترافیک در شبکه محلی
- امکان گسترش و اسکیل آپ
- دسترسی به فایل‌ها و داده‌ها در سطح سیستم عامل
- یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن، امکان دسترسی مشترک و همزمان به داده‌ها است که اغلب تنها راه حل موجود برای برنامه‌هایی است که نیاز به این ویژگی دارند.
محدودیت‌های SAN:
- چالش اصلی آن، هزینه بالا و همچنین الزامات مدیریتی است. همچنین باید توجه داشت که این استوریج نیاز به راه‌اندازی یک شبکه اترنت جداگانه و پیاده‌سازی یک شبکه فیبری دارد. به همین دلیل نیز هزینه‌های راه‌اندازی آن بالا است.
DAS (Direct attached storage)
همانطور که از نام آن پیداست، یک دستگاه ذخیره سازی داده است که به طور مستقیم به رایانه شخصی یا سرور متصل می‌شود. سیستم DAS استوریج، از شبکه استفاده نمی‌کند و هیچ اتصال اترنت یا سوئیچ کانال فیبری درگیر نیست. بنا بر چنین ویژگی‌هایی، DAS برای کسب‌وکارهای کوچک و یا متوسطی که برای استوریج کردن با محدودیت بودجه مواجه هستند، گزینه بسیار مناسبی است زیرا نیاز به بستر پیچیده‌ای برای فعالیت ندارد. این استوریج، به شکل قابل توجهی، ارزان‌تر از NAS و SAN است اما در عین حال، به فضای ذخیره سازی زیادی را ارائه می‌کند. در ادامه به بررسی مزیت‌ها و محدودیت‌های DAS می‌پردازیم.
مزیت‌های DAS:
- راه اندازی، پیکربندی و دسترسی آسان
- هزینه کم؛ جهت راه اندازی DAS، تنها هزینه‌های لازم، مربوط به درایوهای دیسک و محفظه درایو است.
- عملکرد بالا؛ به دلیل ذخیره سازی مستقیم و اتصال مستقیم به میزبان، دسترسی به داده‌ها سریع است. همچنین از عملیات‌های ورودی/خروجی با کارایی بالا پشتیبانی می‌کند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های DAS این است که تحت تاثیر مسائل پهنای باند و یا تاخیرهای شبکه قرار نمی‌گیرد چون به شبکه متصل نیست.
محدودیت‌های DAS:
- دسترسی محدود؛ به این دلیل که DAS به میزبان به صورت مستقیم متصل است، برای برنامه‌های در حال اجرا روی رایانه یا سرور میزبان قابل استفاده و دسترسی است و عملا برای سایر کاربران شبکه قابلیت دسترسی ندارد چرا که به شبکه اتصال ندارد. این موضوع روی بهره‌وری سازمان از ذخیره داده‌ها و همکاری بین سرورها و کاربران تاثیر گذاشته و موجب کاهش آن می‌شود.
- مقیاس پذیری محدود؛ زیرا گزینه‌ها به تعداد درایوهای داخلی، ظرفیت دستگاه‌های DAS خارجی و همچنین در ددسترس بودن پورت‌های خارجی جداگانه، محدود است.
- بدون مدیریت مرکزی و پشتیبان گیری؛ DAS مکانیزم خاصی برای مدیریت مرکزی و پشتیبان گیری ارائه نمی‌کند. این موضوع زمانی که تعداد محدودی از رایانه‌ها به DAS متصل هستند، مشکل بزرگی به حساب نمی‌آید اما زمانی که شبکه سازمانی رشد کند و تعداد کاربران بیشتری در آن وجود داشته باشد، این مشکل بسیار جدی خواهد بود.
بررسی تفاوت ساختارهای NAS، SAN و DAS
- تفاوت‌های عمده‌ای بین این 3 ساختار ذخیره سازی وجود دارد که می‌توان آن‌ها را در سه دسته‌ی کلی هزینه‌ها، مقیاس پذیری و نحوه اشتراک گذاری، خلاصه کرد. همچنین تفاوت اصلی دیگری که با هم دارند، از مکانسیم‌های متفاوتی برای ذخیره سازی استفاده می‌کنند. DAS معمولا از درایوهای سخت همراه با sectorها استفاده می‌کند. در حالی که NAS از فایل‌های مشترک و SAN از ذخیره سازی بلوک، استفاده می‌کند.
- این 3 ساختار، از فناوری‌های مختلفی برای انتقال داده‌ها بهره می‌برند. DAS از IDE/SCSI استفاده می‌کند در حالی که NAS از TCP/IP و اترنت استفاده کرده و در نهایت SAN از کانال‌های فیبری(Fibre Channel) و IP استفاده می‌کند.
- اگر یک کسب و کار کوچک، با منابع مالی و IT محدود هستید، احتمالا استوریج DAS گزینه‌ی مناسب‌تری برای شماست. اما در صورتی که نیاز به عملکرد و ظرفیت ذخیره سازی بالایی دارید، NAS یا SAN می‌توانند گزینه‌های مورد نیاز شما باشند.
- یکی از تفاوت‌های دیگر بین این سه ساختار این است که SAN و NAS هر دو از شبکه برای ایجاد استخرهای ذخیره سازی استفاده می‌کنند در حالی که DAS مستقیما به سرور متصل می‌شود.
- از نظر هزینه، می‌توان گفت که DAS از همه ارزان‌تر است. پس از آن NAS نیز مقرون به صرفه و مناسب است. اما SAN در این بین گران‌ترین است که البته با توجه به عملکردی که ارائه می‌دهد، قابل توجیه است.
جمع‌بندی
در این مطلب در ابتدا با استوریج و انواع آن به‌طور خلاصه برای دوره vmware آشنا شدیم و سپس با دسته‌ای از استوریج‌ها آشنا شدیم که در یک سازمان به صورت داخلی و معمولا با شبکه فعالیت داشتند. از بین این نوع استوریج‌ها، NAS، SAN و DAS را معرفی کردیم و مزایا و محدودیت‌های هر کدام شرح داده شد. از بین این سه استوریج، NAS از بقیه مقیاس‌پذیرتر و کاربردی‌تر است. SAN، با وجود اینکه نسبتا گران است، یک انتخاب عالی برای سازمان‌هایی است که بار کاری زیادی دارند. DAS، ارزان‌تر بوده اما فقط برای استفاده در مقیاس‌های کوچک مناسب است.
